Recensies 'Dromen van een Arabische Lente'

Met het boek ‘Dromen van een Arabische lente’ heeft Petra Stienen een interessante bijdrage geleverd aan het huidige debat over de Arabische wereld en haar al dan niet migrerende bewoners. In het woord vooraf van haar boek vat Stienen haar boodschap in één zin samen: ‘Juist in deze tijd waarin gevoelens van angst echt contact met mensen uit andere landen en culturen in de weg staan, is het nodig dat we naar elkaar luisteren en proberen ons in de ander te ontdekken.’ En dat is wat zij met dit boek doet voor de mensen uit de Arabische wereld. Ze geeft inzicht in het hoe en waarom van politieke situaties, culturele kwesties en de mogelijkheden die mensen hebben in landen als Egypte en Syrië. Ze schetst herkenbare portretten van Arabische mannen en vrouwen die werken en leven in dictaturen en ondanks culturele verschillen hetzelfde willen als wij: liefde en respect. Ze gunt ons een blik achter de schermen van de Nederlandse diplomatie, waaruit onder andere blijkt dat diplomaten ook maar mensen zijn die steeds weer bruggen proberen te bouwen. En die soms een wezenlijk verschil kunnen maken in de strijd voor mensenrechten, onderwijs en ontwikkeling. Nu angst en kijkcijfers onze maatschappij beheersen is de genuanceerde kijk van Petra Stienen een verademing. Ze toont de verschillende kanten van het verhaal en daarbij spaart zij zichzelf en de betrokken partijen niet. Openlijk beschrijft zij haar twijfels en frustraties als diplomate, Arabisch slachtoffergedrag en radicale Islam, Amerikaans beleid en de (mis)communicaties tussen de Westerse en Arabische wereld. In de epiloog van haar boek nodigt Stienen ons uit op zoek te gaan naar de overeenkomsten tussen ons en anderen en niet langer de verschillen te benadrukken. Want hoewel het niet gemakkelijk is tolerant te zijn tegenover een nieuwkomer uit een cultuur waar we ons door bedreigd voelen, zijn het uiteindelijk onze overeenkomsten die ons samen kunnen binden. En gaat het erom dat wij onszelf durven te zien in die ander. Marleen Snaas

‘Dromen van een Arabische lente’ van Petra Stienen (diplomate) is ‘required reading’ voor de diplomaat in spe, maar ook voor iedereen die nieuwsgierig is naar de Arabische wereld. In haar boek voert Stienen de lezer mee door de straten van Caïro, sabelt vooroordelen neer over vrouwen in het Midden-Oosten, biedt een verfrissende blik op het werk van diplomaten en dat allemaal vanuit een persoonlijk perspectief. Zij laat zien dat het stereotiepe beeld van de adellijke diplomatenwereld tot het verleden behoort. De ‘nieuwe’ diplomaat is een gepassioneerde, idealistische duizendpoot die soms onder moeilijke omstandigheden (familiespanningen, eenzaamheid) het beleid van het ministerie van Buitenlandse Zaken uitvoert. Zij laat de lezer kennismaken met de vele dilemma’s waar diplomaten mee te maken krijgen. Is het bijvoorbeeld geoorloofd om met iemand te spreken die de democratie wil versterken in eigen land, maar tegelijk ook bloed heeft aan zijn handen? Praat men met moslimextremisten om een weg te vinden naar vrede? De dilemma’s van de diplomatie zijn niet eenvoudig te doorbreken en verhalen hebben meerdere kanten. In de tien jaar die Stienen doorbracht in Egypte en Syrië ontmoette zij geëngageerde Arabische mensenrechtenactivisten, vrouwenrechtenactivisten, schrijvers, politici, oppositieleden, intellectuelen en vele andere interessante figuren die zij in haar boek beschrijft. Deze ontmoetingen geven haar een beter beeld van de wereld waarin zij werkt en leert zij de mensen en hun motieven beter begrijpen. Als Westerse vrouw die vloeiend Arabisch spreekt, krijgt zij toegang tot bepaalde kringen die voor anderen misschien minder vanzelfsprekend zijn. Hierdoor ontkracht zij ook het vooroordeel dat heerst over de behandeling van Westerse vrouwen in het Midden-Oosten. De eerste helft van het boek beschrijft haar intrede in het Midden-Oosten via haar studie in Caïro en later met haar eerste diplomatenpost in Egypte. Het tweede deel beschrijft haar ervaringen in Syrië. Een duidelijk verschil is zichtbaar in haar ervaringen tussen de twee landen. Na de Amerikaanse aanval in Irak is een omslag merkbaar in het verhaal. Als Westerse diplomate kon zij zich vóór de aanval in Irak meer richten op ontwikkelingssamenwerkingsprojecten, mensenrechtenzaken en democratisering. Na de aanval in Irak wil men in het Midden-Oosten hier niet veel meer van weten. De achterdocht en aversie tegen het Westen maakt het werk van diplomaten moeilijk. In ‘Dromen van een Arabische lente’ vertelt Stienen ook openlijk over haar gezinsleven, vriendschappen, twijfels en emoties. Hierdoor is het boek toegankelijk en prettig leesbaar. Aan de andere kant geeft het veel inzicht in de sociale en politieke omstandigheden van deze doorgaans ‘gesloten’ landen. Ondanks de problemen die er zijn, spreekt zij ook een hoop uit die zij put uit de kracht van de Arabische mensen die zij ontmoet. Hun vindingrijkheid, doorzettingsvermogen en trots geeft hoop om te geloven in de droom van een Arabische lente! Tina Ehrami

http://www.nieuwamsterdam.nl/boekuitgave.aspx?ID=775